«Στήριξη κοινωνικών ιατρείων», «Σύσταση γραφείου αλληλεγγύης», «Αυτοοργανωμένες δομές αλληλεγγύης», «στήριξη των υπαρχουσών δημοτικών δομών κοινωνικής αλληλεγγύης και δημιουργία νέων», «προώθηση – ενίσχυση συνεργατικών μορφών αλληλέγγυας οικονομίας», «Δωρεάν παροχή νομικής συμβουλής στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά».

Οι παραπάνω είναι μερικές από τις προτάσεις που φιγουράρουν στην πλειοψηφία των προγραμμάτων δημοτικών και περιφερειακών συνδυασμών που στηρίζονται από τον ΣΥΡΙΖΑ ως συνολική φιλολαϊκή πρόταση. Οι υποψήφιοι δήμαρχοι και περιφερειάρχες της αξιωματικής αντιπολίτευσης καταγράφουν στα προεκλογικά τους κείμενα τέτοιες δεσμεύσεις που θα υλοποιήσουν εάν γίνουν δήμαρχοι ή περιφερειάρχες. Τα ονομάζουν «δίκτυα κοινωνικής προστασίας». Ανάλογες προτάσεις υπάρχουν ή υλοποιούνται από υποψήφιους και δημοτικές αρχές που στηρίζονται και από άλλες πολιτικές δυνάμεις.

Σε πολλούς δήμους της χώρας λειτουργούν κοινωνικά ιατρεία, κοινωνικά παντοπωλεία, κοινωνικά φαρμακεία, δομές στήριξης και αλληλεγγύης και προσφέρουν μια ελάχιστη ανακούφιση σε οικογένειες που βιώνουν πιο έντονα τα αποτελέσματα της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης.

Κανείς δεν μπορεί να είναι αδιάφορος στις σημερινές συνθήκες που ο καπιταλισμός τσακίζει χιλιάδες ανέργους, συνταξιούχους, χρόνια πάσχοντες, άστεγους που δεν μπορούν να καλύψουν στοιχειώδεις βασικές ανάγκες.

Γι’ αυτό το λόγο άλλωστε σωματεία, Λαϊκές Επιτροπές, σε κάθε χώρο δουλειάς, σε κάθε γειτονιά έχουν αναπτύξει πολύμορφες δραστηριότητες αλληλεγγύης, βρίσκονται σε ετοιμότητα να στηρίξουν έμπρακτα όποιον έχει πραγματική ανάγκη, να βοηθήσουν όλους αυτούς τους εργαζόμενους να σταθούν στα πόδια τους.

Είναι λογικό, λοιπόν, αυτά τα τμήματα του λαού να ελπίζουν για βοήθεια από τέτοιες δομές που διαμορφώνονται στους δήμους. Αν κάποιος βρεθεί σε έναν τέτοιο χώρο, θα διαπιστώσει ότι όσοι προσδοκούν μια βοήθεια, που μπορεί να είναι στη δοσμένη περίοδο καθοριστική για την επιβίωσή τους, πολύ γρήγορα καταλαβαίνουν ότι δεν μπορεί η ζωή τους να συνεχίσει να εξαρτάται από αυτές τις δομές. Πολύ συχνά δε όσα τους παρέχουν δεν φτάνουν γιατί οι ανάγκες αυξάνονται διαρκώς, ενώ σε πολλές περιπτώσεις – κυρίως στα κοινωνικά φαρμακεία και τα κοινωνικά ιατρεία – το αδιέξοδο εμφανίζεται με τραγικό τρόπο όταν τελειώνουν οι προμήθειες ή όταν ο ασθενής πρέπει να ακολουθήσει θεραπεία που δεν μπορεί να πληρώσει. Ανθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους ή κρέμονται σε μια κλωστή ακριβώς γι’ αυτό το λόγο…

Παίζουν με τον πόνο

Τα παραπάνω τα αναφέρουμε για ένα βασικό λόγο. Οποιος προβάλλει αυτές τις δομές ως προεκλογικό επιχείρημα για να τον ψηφίσει αυτός που δεν έχει να φάει, να πάρει τα φάρμακά του, να έχει ιατρική περίθαλψη, δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι «παίζει» με τον πόνο τους. Πολλοί επίσης δήμαρχοι, ανεξάρτητα αν πρόσκεινται στη ΝΔ, τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ, τη ΔΗΜΑΡ, προβάλλουν και υλοποιούν τέτοιες δράσεις. Είτε τις λειτουργούν είτε υπόσχονται ότι μετά τις εκλογές θα τις διευρύνουν. Η «λογική» αυτών των δομών είναι η «διαχείριση» και όχι βέβαια η «λύση» των οξυμένων λαϊκών προβλημάτων. Είναι βεβαίως επικίνδυνο το παιχνίδι δημάρχων και δημοτικών παραγόντων που με το ένα χέρι ενισχύουν την πολιτική που οδηγεί τα εργατικά – λαϊκά στρώματα σε αυτή την κατάσταση και με το άλλο διαμορφώνουν τέτοιες δομές. Υπάρχουν δήμοι που προσφέρουν στήριξη σε εργαζόμενους που έχουν απολυθεί από την ίδια τη διοίκηση του δήμου ή έχουν υποστεί κατασχέσεις χρημάτων για χρέη προς το δήμο. Δηλαδή, ο δήμος ή η περιφέρεια ως τμήμα του κρατικού μηχανισμού είναι φορέας της πολιτικής που σκορπίζει φτώχεια και στη συνέχεια μοιράζει κάποια ψίχουλα, δυστυχώς, πολύ συχνά – όπως την τελευταία περίοδο – με προεκλογική σκοπιμότητα. Υπήρξε και παράδειγμα δήμου που απέλυσε εργαζόμενους, αλλά τους έστελνε ψυχολόγο για δήθεν υποστήριξη, μόνο που οι εργαζόμενοι φώναζαν ότι δεν θέλουν ψυχολόγο, αλλά δουλειά.

Το ίδιο το σύστημα χρηματοδοτεί τέτοιες «κοινωνικές» δράσεις. Επιχειρηματικοί όμιλοι που πίνουν το αίμα των εργατών ή απολύουν, χρηματοδοτούν τέτοιες δράσεις. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, που με την πολιτική της στερεί από το λαό βασικές υπηρεσίες Υγείας – Πρόνοιας, χρηματοδοτεί υποτυπώδεις δράσεις για να κουκουλώσει τη βασική αιτία από την οποία πηγάζει το πρόβλημα. Αυτά δεν μπορεί να τα αγνοήσει κάποιος. Οι εργαζόμενοι, λοιπόν, που αναγκάζονται από τις συνθήκες να προσφύγουν σε αυτές τις δομές, δεν τους έχουν καμία υποχρέωση.

Πολλές από τις δομές αλληλεγγύης αξιοποιούνται σε «αντικατάσταση» δημόσιων και δωρεάν δομών Υγείας – Πρόνοιας με ευθύνη του κράτους. Για παράδειγμα, δημόσιες δομές Υγείας, που έκαναν – έστω και υποτυπωδώς – προληπτικούς ελέγχους για μια σειρά ασθένειες, έκλεισαν και στη θέση τους ξεφύτρωσαν προγράμματα που υλοποιούν δήμοι μαζί με εταιρείες και ΜΚΟ. Η λειτουργία του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι», που πνέει τα λοίσθια εδώ και λίγα χρόνια, σε πολλούς δήμους έχει αντικατασταθεί από προγράμματα δήμων με συμβασιούχους μέσω της κοινωφελούς εργασίας. Θυμίζουμε ότι το ΚΚΕ είχε αντιταχθεί στο πέρασμα τέτοιων δομών Υγείας – Πρόνοιας στους δήμους, ακριβώς γιατί κίνητρο για κάτι τέτοιο ήταν να απαλλαγεί το κεντρικό κράτος από τη χρηματοδότηση και τη λειτουργία τους, αλλά και γιατί δεν είναι δυνατόν η παροχή Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ή υπηρεσίες Πρόνοιας να αποτελούν τοπική αρμοδιότητα ενός δήμου. Ομως, πάντα το ΚΚΕ πάλευε, διεκδικούσε και διεκδικεί αυτές οι δομές, όπου τις λειτουργούν οι δήμοι, να χρηματοδοτούνται επαρκώς, να επανδρώνονται με μόνιμο προσωπικό για να καλύπτουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερες ανάγκες.

Βολεύει το σύστημα

Υπάρχουν περιφερειάρχες που δεν χρηματοδοτούν τη λειτουργία δημόσιων πανεπιστημιακών νοσοκομείων γιατί δεν προβλέπεται τέτοια χρηματοδότηση από την ΕΕ και την ίδια στιγμή εκταμιεύουν κονδύλια της ΕΕ για τη λειτουργία κοινωνικών ιατρείων με τη συμμετοχή ΜΚΟ ή άλλων φορέων.

Θα πει κάποιος: Αυτές οι δράσεις βοηθούν έναν κόσμο. Στηρίζουν την οικογένειες. Είναι κακό να υπάρχουν τέτοιες δομές; Δεν μπορεί να μείνει κάποιος μόνο σε αυτό. Αυτή η λογική επιδρά στη μείωση των απαιτήσεων ικανοποίησης των σύγχρονων λαϊκών αναγκών, επιδρά στο να αρκείται ο λαός σε μια ελάχιστη παροχή, σε μία φιλανθρωπία που σε καμία περίπτωση δεν καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες. Και κυρίως είναι μια λογική πολύ βολική για το σύστημα, για το μεγάλο κεφάλαιο και τα κόμματα που υπηρετούν τα συμφέροντά του. Οι δήμαρχοι που εφαρμόζουν αυτή την πολιτική, προβάλλοντας το επιχείρημα «αυτό μπορούμε να κάνουμε», είναι συνυπεύθυνοι της διαιώνισης της εξαθλίωσης. Γιατί δεν διεκδικούν την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών, δεν συμβάλλουν ώστε το κίνημα να διεκδικεί την ικανοποίησή τους. Και οι Λαϊκές Επιτροπές, τα συνδικάτα αναλαμβάνουν πρακτική δράση βοήθειας σε όσους έχουν ανάγκη, οργανώνοντας όμως ταυτόχρονα την πάλη, στην οποία επιδιώκουν και τη συμμετοχή αυτών που βοηθούν, ώστε να διεκδικούν από τον αντίπαλο που τους καταδικάζει στην εξαθλίωση όλα όσα τους ανήκουν. Ετσι που οργανωμένα και συλλογικά να παίρνουν τη ζωή τους στα χέρια τους…