Στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής βρίσκεται το νομοσχέδιο της κυβέρνησης που έχει τίτλο «Επείγουσες ρυθμίσεις αρμοδιότητας υπουργείου Εσωτερικών». Με αυτό γίνονται οι απαραίτητες για το κεφάλαιο προσαρμογές στον «Καλλικράτη», ώστε να λειτουργεί ακόμα πιο αποτελεσματικά η Τοπική Διοίκηση ως κομμάτι του αστικού κράτους.

Ο «Ριζοσπάστης» έχει αποκαλύψει με προηγούμενο ρεπορτάζ ένα σοβαρό ζήτημα σε βάρος των λαϊκών συμφερόντων, των εργαζομένων, που φέρνει το νομοσχέδιο. Αυτό που σχετίζεται με τις ιδιωτικοποιήσεις υπηρεσιών των δήμων που αφορούν τους τομείς της καθαριότητας, του φωτισμού και γενικά όποια υπηρεσία θεωρείται ανταποδοτικού χαρακτήρα. Συγκεκριμένα, το άρθρο 45 του νομοσχεδίου αναφέρει: «Επιτρέπεται η εκχώρηση και η ενεχυρίαση εσόδων από ανταποδοτικά τέλη για την εξασφάλιση κάθε είδους δημοσίων συμβάσεων ιδίως έργου, προμήθειας, υπηρεσίας, παραχώρησης, σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα κατά το ν. 3389/2005 και σύμβασης ενεργειακής απόδοσης κατά το ν. 3855/2010, οι οποίες συνάπτονται από τους Δήμους με σκοπό την εξυπηρέτηση της αντίστοιχης υπηρεσίας χάριν της οποίας επιβάλλονται τα ανταποδοτικά τέλη».

Ετσι, οι δήμοι θα εκχωρούν ή θα βάζουν ως ενέχυρο τα μελλοντικά τους έσοδα από τα ανταποδοτικά τέλη καθαριότητας και φωτισμού – που εισπράττονται μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ – και θα υπογράφουν συμβάσεις με ιδιώτες που θα αναλάβουν αυτές τις υπηρεσίες. Οι επιχειρήσεις θα εισπράττουν κατευθείαν από τη ΔΕΗ αυτά τα εγγυημένα έσοδα. Αυτές οι υπηρεσίες που θεωρούνται από τις βασικές σε ένα δήμο τώρα θα παραχωρούνται σε ιδιώτες. Εξέλιξη που θέτει σε κίνδυνο το μέλλον χιλιάδων εργαζομένων στους δήμους, μιας και πλέον δεν θα είναι απαραίτητοι για τη λειτουργία τέτοιων υπηρεσιών. Εκτός όμως από την καθαριότητα και το φωτισμό, υπάρχουν και άλλες λεγόμενες ανταποδοτικές υπηρεσίες και άρα ανταποδοτικά τέλη, όπως το τέλος ύδρευσης, τα τέλη χρήσεως υπονόμων, τα τέλη σύνδεσης με το αποχετευτικό δίκτυο, τα τέλη στα νεκροταφεία, τα τέλη από εκμετάλλευση χώρων στάθμευσης, το τέλος ακίνητης περιουσίας, το τέλος χρήσης κοινόχρηστων χώρων, το τέλος διαφήμισης κ.ά.
Σαφής ο αντιλαϊκός στόχος

Στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου αναφέρεται πως η κυβέρνηση θέλει να διασώσει …τους δήμους από το δανεισμό για την άσκηση αρμοδιοτήτων ανταποδοτικού χαρακτήρα. Λένε, δηλαδή, ότι οι δήμοι έχουν δύο επιλογές για να παρέχουν υπηρεσίες: Η δανεισμό ή «ενεχυρίαση» των εσόδων τους και παράδοση των ανταποδοτικών υπηρεσιών σε επιχειρήσεις. Και στη μία και στην άλλη περίπτωση το μάρμαρο το πληρώνουν οι εργαζόμενοι και οι λαϊκές οικογένειες.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται να επιβεβαιώσει το ρόλο της Τοπικής Διοίκησης ως κομματιού του αστικού κράτους, μέσα από το οποίο υλοποιείται η αντεργατική αντιλαϊκή πολιτική. Είναι χαρακτηριστική η αναφορά του ίδιου του υπουργού Εσωτερικών Γ. Μιχελάκη κατά τη διάρκεια συζήτησης του νομοσχεδίου στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής, την περασμένη Τετάρτη: «Η Τοπική Αυτοδιοίκηση – είπε – είναι το πρώτο σκαλί, το πρώτο μέτωπο, όπου ο πολίτης βρίσκει το οργανωμένο κράτος». Ακριβώς εκεί είναι η ουσία. Και το συγκεκριμένο νομοσχέδιο – όπως και όλα όσα τα προηγούμενα χρόνια «πέρασαν» και αφορούσαν διοικητικές αλλαγές – λειτουργεί στην κατεύθυνση της ακόμα μεγαλύτερης ενίσχυσης του ρόλου της Τοπικής Διοίκησης ως κομματιού ενός οργανωμένου αστικού κράτους με αποστολή την υλοποίηση της αντιλαϊκής πολιτικής.

Δεν είναι τυχαίο που το νομοσχέδιο βάζει ζητήματα που αφορούν την ενεργοποίηση του θεσμού του ελεγκτή νομιμότητας. Τον διορισμένο δηλαδή από το κράτος που ελέγχει το εάν οι αποφάσεις ενός Δημοτικού ή Περιφερειακού Συμβουλίου είναι νόμιμες, δηλαδή αν συμμορφώνονται με την αντιλαϊκή νομοθεσία. Ρόλο που παίζει σήμερα και ο γενικός γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Για να αντιληφθεί κανείς τι ακριβώς σημαίνει αυτό, θα αναφέρουμε ένα πολύ πρόσφατο παράδειγμα που έρχεται από ένα δήμο των νότιων συνοικιών της Αττικής. Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε την έκτακτη χορήγηση οικονομικού βοηθήματος σε ένα δημότη που με την ιδιότητα του εθελοντή δασοπυροσβέστη είχε σοβαρό ατύχημα και έμεινε ανάπηρος. Η απόφαση πήγε στο γενικό γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης και ακυρώθηκε, με το αιτιολογικό ότι ο συγκεκριμένος έπαιρνε σύνταξη …600 ευρώ και κατά συνέπεια δεν δικαιολογείται άλλο βοήθημα από το Δημόσιο…

Καθόλου τυχαία η συγκυβέρνηση συνδέει στο ίδιο νομοσχέδιο την εκχώρηση υπηρεσιών όπως η καθαριότητα και ο φωτισμός με την αξιοποίηση κοινοτικών πόρων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μέσω συγκεκριμένων χρηματοδοτικών προγραμμάτων (π.χ. «Jessica»). Κι αυτό γιατί τέτοια προγράμματα παρέχουν χρηματοδότηση μόνο εφόσον μπορούν να επιφέρουν επιπλέον έσοδα και βέβαια προϋποθέτουν σύμπραξη με επιχειρηματίες.

.

Ο «Καλλικράτης» και ένας …εποικοδομητικός διάλογος ΝΔ – ΣΥΡΙΖΑ

Αναφέραμε και παραπάνω πως το νομοσχέδιο έρχεται να τροποποιήσει τον «Καλλικράτη» σε συγκεκριμένη, ακόμα πιο αντιλαϊκή κατεύθυνση. Στην πραγματικότητα είναι η συνέχεια μιας αντιδραστικής διοικητικής μεταρρύθμισης. Θυμίζουμε ότι με τον «Καλλικράτη» η μείωση του αριθμού των περιφερειών και των δήμων, η διεύρυνση του χώρου ευθύνης τους, δεν έγινε για την απλή μεταφορά αρμοδιοτήτων, αλλά για την ισχυρότερη κρατική παρέμβαση ώστε να δημιουργηθούν ευνοϊκότεροι όροι για ανάπτυξη της δράσης του κεφαλαίου σε τοπικό επίπεδο στα νέα, λιγότερα σε αριθμό, σχήματα, αλλά με μεγαλύτερη εδαφική και πληθυσμιακή συγκέντρωση. Διακηρυγμένος στόχος είναι ο «δήμος-στρατηγείο», τμήμα ενός «κράτους-στρατηγείο» που θα ευνοεί με τις παρεμβάσεις του ακόμα πιο στοχευμένα τις επιδιώξεις του κεφαλαίου.

Το θεσμικό πλαίσιο έχει διαμορφωθεί λοιπόν και πάνω σ’ αυτό «χτίζονται» πλέον τα όποια κενά ή δυσλειτουργίες προέκυψαν στην πράξη από το 2011 μέχρι και σήμερα και ήταν εμπόδιο για να μπορεί να δρα το μεγάλο κεφάλαιο.

Εχει λοιπόν ένα ενδιαφέρον να δούμε πώς τοποθετείται πάνω σε αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ. Η εισηγήτρια του ΣΥΡΙΖΑ Σ. Σακοράφα την περασμένη Τετάρτη στην Επιτροπή της Βουλής που συζητά το νομοσχέδιο, χαρακτηρίζει τον «Καλλικράτη» «βιαστικό και πρόχειρο σχεδιασμό». Και συμπληρώνει: «Εμείς έχουμε δεσμευτεί σε ένα νέο σχέδιο αναδιοργάνωσης του αυτοδιοικητικού χάρτη της χώρας (…) Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι το σχέδιό μας σε κάθε περίπτωση έχει ένα χρόνο ωρίμανσης και εφαρμογής ικανό και αναγκαίο ώστε να μας επιβάλει μια υπεύθυνη και τεκμηριωμένη αντιμετώπιση των πολλών μέχρι τώρα και αρκετών με το σημερινό νομοσχέδιο τροποποιήσεων, για να μπορέσει να λειτουργήσει κατ’ ελάχιστον ο «Καλλικράτης». Ομως, αυτό παράλληλα μας επιβάλλει να αποτρέψουμε με κάθε τρόπο παρεμβάσεις που χειροτερεύουν ήδη προβληματικές διατάξεις του «Καλλικράτη» που αφορούν σε θέματα δημοκρατίας και διαφάνειας. (…)».

Κρατήσαμε αυτό το σκέλος της παρέμβασης γιατί αποτυπώνει την ουσία των θέσεων της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Το δικό τους σχέδιο λοιπόν, η δική τους εναλλακτική, έχει στόχο ορισμένες επιμέρους παρεμβάσεις – ίσως και ουσιαστικές – που όμως θα πατήσουν πάνω στην υπάρχουσα δομή του αστικού κράτους, που θα διορθώσουν τον «Καλλικράτη». Ετσι εξηγείται εύκολα αυτό που είπε η εισηγήτρια του ΣΥΡΙΖΑ, ολοκληρώνοντας την παρέμβασή της: «…επικαλούμενη την αρχή της τοποθέτησής μου που ερμηνεύει τις στάσεις μας κατά τη συζήτηση του παρόντος νομοσχεδίου, εμείς επί της αρχής δηλώνουμε ότι δεν είμαστε καταρχήν αρνητικοί, θα περιμένουμε τις δικές σας τοποθετήσεις για να δούμε και την τελική μας στάση επιφυλασσόμενοι για τις παρεμβάσεις μας επί των άρθρων».

Και βεβαίως μετά από αυτή την παρέμβαση είναι απολύτως λογικό που ο υπουργός Εσωτερικών Γ. Μιχελάκης ζητά τις επιμέρους προτάσεις – αιτιάσεις του ΣΥΡΙΖΑ για Συμπαραστάτη του Δημότη και Ελεγκτή Νομιμότητας (σ.σ. είχε γίνει αναφορά και στο άρθρο 45 από την Σ. Σακοράφα). Και λέει: «Θα ήθελα από την κυρία Σακοράφα τις προτάσεις για το συγκεκριμένο θέμα του ελεγκτή νομιμότητας και για το Συμπαραστάτη του Δημότη, να δω τι ακριβώς είναι αυτό το οποίο προτείνεται…».